Sale koncertowe, teatry czy filharmonie… W tych miejscach mamy pewność, że zadbano o odpowiednią akustykę pomieszczeń. Jak to wygląda w zaciszu domowym? Czy aranżacja pokoju ma wpływ na jakość dźwięku? W jaki sposób możemy go poprawić i co powinniśmy zmienić? Nasz Ekspert z salonu Denon Store tłumaczy jak ważna jest akustyka i przedstawia skuteczne sposoby na jej polepszenie.
W tym artykule chciałbym przybliżyć temat związany z akustyką naszych domowych pomieszczeń odsłuchowych. Już samo określenie „akustyka pomieszczeń” bądź „adaptacja akustyczna pomieszczenia” w odczuciu wielu naszych klientów zarezerwowana jest wyłącznie dla dedykowanych sal, filharmonii czy innych obiektów nierozerwalnie związanych z muzyką. Należy jednak pamiętać, że te same zjawiska zachodzą zarówno w specjalistycznych obiektach jak i w naszych prywatnych pomieszczeniach.
Skupmy się chwilę na falach stojących, inaczej zwanych modami pomieszczenia (Co to jest? Odpowiedź znajdziecie dwa akapity niżej). Zanim jednak przejdziemy do skutków wywołanych przez mody i do prób rozwiązania ich, nie obejdzie się bez przypomnienia kilku podstaw akustyki.
Czym jest dźwięk?
Dźwięk to nic innego jak zmiany ciśnienia atmosferycznego. Fala akustyczna wychodząca z głośnika rozchodzi się w ośrodku poprzez ciągłe zmiany ze stanu nadciśnienia, spoczynku i podciśnienia. Odległość jaką zajmuje fali przejście całego okresu określa jej długość. Wspomniana długość zależy od częstotliwości danego dźwięku (im wyższa częstotliwość tym krótsza fala). Samą długość fali możemy określić ze wzoru λ=c/f, gdzie c oznacza prędkość dźwięku (w powietrzu przy temperaturze 21oC wynosi ona ok. 340 m/s), a f jest częstotliwością wyrażaną w herzach (Hz). Intuicyjnie możemy więc powiedzieć, że długość którejś z częstotliwości musi pokryć się z długością wymiarów naszego pokoju. W takim przypadku mówimy o częstotliwości rezonansowej pomieszczenia, czyli o fali, której długość jest bliźniacza co do odległości między poszczególnymi ścianami bądź sufitem a podłogą.
Mody pomieszczania
Wspomniane wcześniej mody pomieszczenia są jednak pojęciem szerszym, ponieważ odnoszą się zarówno do częstotliwości rezonansowej jak i do każdej kolejnej harmonicznej, czyli do fal o długości równej wielokrotności fali podstawowej. Wypadkową owych fal stojących są:
- lokalne maksima (inaczej zwane strzałkami)
- i minima (inaczej zwane węzłami) zmian ciśnienia akustycznego.
Głównym problemem związanym ze strzałkami i węzłami jest to, iż znajdują się w konkretnych punktach w naszym pomieszczeniu. Przykładowo, spowoduje to brak danej częstotliwości w miejscu odsłuchowym a podbicie jej w innym miejscu naszego pokoju.
Jak sobie poradzić z podbiciem?
Jeżeli jesteśmy na etapie budowy naszego domu możemy znacznym stopniu załagodzić ten problem dobierając odpowiednie proporcje danego pokoju. Im bardziej sześcienne będą nasze pokoje tym efekt podbicia, czy zaniku danych częstotliwości będzie większy. Należy zatem zadbać o to by wymiary ścian jak i wysokości nie powtarzały się bądź nie były swoją wielokrotnością. Obliczono, iż najkorzystniejsze proporcje pomieszczenia wynoszą:
- 1:1,14:1,39,
- 1:1,60:2,33,
- 1:1,28:1,54
gdzie pierwsza wartość mówi nam a wysokości pomieszczenia.
Co, jeśli nie możemy zmienić pomieszczenia?
Jednak co zrobić, gdy dom czy mieszkanie już dawno oddane do użytku? W przypadku kiepskiej akustyki naszego pomieszczenia, pierwszym nasuwającym się rozwiązaniem są panele akustyczne. Jednak ze zrozumiałych powodów, nie każdy jest chętny do wieszania na ścianach dodatkowych elementów, które w zasadzie nigdy nie pasują do naszego wystroju. Postaram się jednak podpowiedzieć rozwiązanie nieco bardziej subtelne i niewymagające przemeblowania całego mieszkania. Jako przykład, posłuży mi zestaw kina domowego, opartego o amplituner Denon AVR-X3500 oraz zestawu głośników Wilson Raptor.
W prosty sposób pokaże Wam jak zmniejszyć dyskomfort wywołany przez fale stojące. Na wstępie należy jednak zaznaczyć, że nigdy nie jesteśmy w stanie całkowicie ich usunąć, gdyż zawsze któraś z częstotliwości swoim wymiarem wpisze się w wymiary między konkretnymi ścianami. Plusem jest to, iż najbardziej odczuwalne są fale o niskich częstotliwościach więc to właśnie ich w pierwszej kolejności postaramy się pozbyć.
Jak zbadać pomieszczenie?
By wykryć czy w naszymi mieszkaniu zachodzi problem z falami stojącymi po włączeniu sprzętu proponuje przemieszczać się w różnych kierunkach i nasłuchiwać, czy pojawia się dudnienie czy odczuwalny spadek basów. Zalecam również posłuchanie w różnych położeniach wysokości np. stojąc i po chwili siadając na kanapie czy podobne zjawiska mają miejsce. Jeżeli zmierzymy dokładnie wymiary naszego pomieszczenia, za pomocą już wcześniej wspomnianego wzoru, będziemy mieć możliwość policzenia jakie częstotliwości są w naszym pomieszczeniu modami.
Redukcja fal
Subwoofery z serii Raptor oprócz potencjometru odpowiadającego za głośność, oferuje możliwość odcięcia sygnału od danej częstotliwości. Jak łatwo się domyślić, skutkować to będzie tym, że pasmo przenoszenia naszego głośnika będzie odbywać się od dokładnie ustalonej częstotliwości. Taki sam ruch należy wykonać w ustawieniach naszego amplitunera dla reszty głośników. To, jaką częstotliwość należy ustalić na odcięciu, musimy ustalić na podstawie naszych pomiarów, obliczeń i własnego ucha. Powinniśmy możliwie maksymalnie zredukować fale stojące, a jak najmniej odciąć pasmo, by podczas seansu kina domowego lub przy odsłuchach muzycznych nie brakowało nam niskich częstotliwości.
Pamiętajmy jednak by brać pod uwagę nie tylko pierwszą częstotliwość, która wyjdzie nam z obliczeń. Oczywiście będzie ona harmoniczną pierwszego rzędu co spowoduje tez jej największą dokuczliwość, natomiast nie możemy zapomnieć o kolejnych harmonicznych. Dla przykładu, jeżeli obliczyliśmy, że odległość między parą ścian wynosi 5 m, po szybkim przekształceniu otrzymujemy, iż największy problem będziemy mieć z częstotliwością 56 Hz. Pamiętajmy, że częstotliwość dwukrotnie wyższa również może być dla nas kłopotliwa.
Mam nadzieje, że ten prosty trik pozwoli Wam na zwiększenie komfortu podczas oglądania swoich ulubionych filmów bądź odtwarzania płyt CD. W naszych salonach Denon Store, czekają Eksperci, którzy pomogą w doborze sprzętu do pomieszczenia jak i jego instalacji.
Źródła
R Makarewicz, „Dźwięki i fale” , Poznań 2017
https://rms.pl/baza-wiedzy/716-akustyka-pomieszczen
https://brasil.cel.agh.edu.pl/~14sapyzik/indexba53.html?page_id=2
Robert Maćkowiak
Doradca Klienta w Denon Store
Posnania, Poznań